Les 14

Alle internationale woorden blijven onveranderd, maar... zij nemen de spelling en de uitspraak over van het Esperanto.

	telefoon		telefono
	telegrafie		telegrafio
	machine		maŝino
	theorie		teorio

Voorvoegsels

In het Nederlands kennen we de woorden schoonzoon, schoonvader, schoonmoeder, schoonzuster enz.
Dit Nederlandse voorvoegsel drukt een verwantschap uit die door huwelijk is ontstaan. In het Esperanto bestaat daarvoor ook een voorvoegsel en wel bo-.

vader	patro	schoonvader	bopatro
zuster	fratino	schoonzuster	bofratino
broer	frato	zwager	bofrato

Let op! ouders - gepatroj, schoonouders - bogepatroj. Het is niet gebruikelijk in zo'n geval ge- voor bo- te plaatsen.

Het voorvoegsel dis- geeft een verspreiding, een verdeling aan (uiteen, verspreid, naar alle kanten, rond-).

iri	gaan	disiri	uiteengaan
sendi	zenden	dissendi	rondzenden
bati	slaan	disbati	uiteenslaan
semi	zaaien	dissemi	rondstrooien

Achtervoegsels

Het achtervoegsel -er geeft het kleinste gedeelte aan, van wat door het stamwoord wordt aangeduid.

pano	brood	panero	broodkruimel
sablo	zand	sablero	zandkorrel
neĝo	sneeuw	neĝero	sneeuwvlok
mono	geld	monero	geldstuk
ligno	hout	lignero	houtsplinter
pluvo	regen	pluvero	regendruppel
fajro	vuur	fajrero	vonk

Verwar dit achtervoegsel niet met het achtervoegsel -ar zoals in arbaro (= bos). Zie les 12.

Het achtervoegsel -ebl betekent: kan worden ge...

legi	lezen	legebla	wat gelezen kan worden, dus: leesbaar
vidi	zien	videbla	zichtbaar
trinki	drinken	trinkebla	drinkbaar
atingi	bereiken	atingebla	bereikbaar
uzi	gebruiken	uzebla	bruikbaar
aŭdi	horen	aŭdebla	hoorbaar

Je ziet dat bij deze voorbeelden -ebl overeenkomt met ons achtervoegsel -baar.
Soms komt het ook overeen met onze uitgang -lijk.

Akcepti - aannemen, akceptebla - aannemelijk.

In andere gevallen kunnen we het niet met een Nederlands woord vertalen, dat eindigt op -baar of -lijk.

La domo estas aĉetebla - het huis is koopbaar??

In zo'n geval vertalen we: het huis is te koop.

De man is te overtuigen - La viro estas konvinkebla (konvinki = overtuigen).

Nieuwe woorden

	rompi	breken (overgankelijk: 'iets' breken)
	vitro	glas
	kajero	schrift
	kuri	rennen
	tro	te, te zeer, te veel
	rivero	rivier
	kurteno	gordijn
	eraro	fout, vergissing
	fari	doen, maken
	aparteni al	behoren aan, zijn van
	ĉiuj	alle(n)
	diligenta	ijverig, vlijtig
	opinii	menen, van mening zijn

Vertalen

	A
	1.	Vitro estas rompebla kaj travidebla.
	2.	Ŝi ne estis konvinkebla.
	3.	En la mateno mi donis al la birdoj panerojn.
	4.	La instruistino disdonis la kajerojn.
	5.	La ludantaj infanoj diskuris.
	6.	La prezidanto parolis tro mallaŭte, li ne estis aŭdebla.
	7.	Kies domo estas aĉetebla?
	8.	Miaj bogepatroj loĝas en la domo de mia bofrato.
	9.	Mi iris en la domon, ĉar mi sentis kelkajn pluverojn.
	10.	La knabino laŭte ploris, ĉar ŝi havis sableron en la okulo.
	11.	Ĉu vi dissendas la invitilojn por la kontaktvespero?

	B
	1.	De brief van mijn vriend uit Nederland was leesbaar.
	2.	Op de tafel lag een geldstuk.
	3.	Wanneer is (!) uw huis te koop?
	4.	Mijn huis zal niet te koop zijn, maar te huur.
	5.	De sterren waren niet zichtbaar.
	6.	Zondag zal mijn zwager mij bezoeken.
	7.	Mijn zuster kan niet komen, want zij heeft een houtsplinter in het oog.
	8.	Mijn zuster is eigenwijs, zij is niet te overtuigen.
	9.	Met wie sprak u gisteren in de tram?
	10.	Het bruine water uit de rivier was niet te drinken.
	11.	De fiets van mijn broertje was bruikbaar.

	C	Probeer eens wat zinnen in het Esperanto te schrijven.

E-mail de gemaakte vertalingen en eventuele vragen en suggesties naar.

Ga naar de volgende les via of door het aanklikken van les 15.