Les 11

Telwoorden

nombroj

In een van de vorige lessen leerde je tellen.

	unu	1
	du	2
	tri	3
	kvar	4
	kvin	5
	ses	6
	sep	7
	ok	8
	naŭ	9
	dek	10

	dudek unu	21
	kvindek tri	53
	okdek kvin	85
	naŭdek naŭ	99

Maar hoe vertaal je nu eerste, derde, tiende enz.?
Heel eenvoudig door achter de telwoorden de letter a te plaatsen. Voorbeelden:

	eerste		unua (let op klemtoon: unua)
	derde		tria
	tiende		deka enz.

Deze 11e les is dus la dek-unua leciono

Vraagwoorden

In het Nederlands zijn er veel vraagwoorden die met de letter w beginnen, zoals wie - wat - wiens - waar - waarom - wanneer.
In het Esperanto beginnen alle vraagwoorden met de letter k.

	welke, wie		kiu
	wat		kio
	hoe (wat voor soort)		kia
	wiens		kies
	waar		kie (spreek uit: ki - è)
	waarom		kial
	wanneer		kiam
	hoe (op welke manier)		kiel (spreek uit: ki - el)
	hoeveel		kiom

	Wie bent u?		Kiu vi estas?
	Wat zegt hij?		Kion li diras?
	Wat voor bloemen ziet u?		Kiajn florojn vi vidas?
	Wiens boek ligt op de tafel?		Kies libro kuŝas sur la tablo?
	Waar ligt uw boek?		Kie kuŝas via libro?
	Waarom leert hij?		Kial li lernas?
	Wanneer komt zij?		Kiam ŝi venos?
	Hoe zingt hij?		Kiel li kantas?
	Hoeveel is één plus één?		Kiom estas unu plus unu?
	Hoeveel bloemen		Kiom da floroj?

Voorvoegsels

Het voorvoegsel ge- verenigt beide geslachten.

vader	patro	vader en moeder, ouders	gepatroj (-j is meervoudsuitgang)
heer	sinjoro	dame en heer, dames en heren	gesinjoroj
zoon	filo	zoon(s) en dochter(s)	gefiloj
vriend	amiko	vriend(en) en vriendin(nen)	geamikoj

Het is niet noodzakelijk om de vorm ge- te gebruiken. Als we willen zeggen: Dames en heren, dan kunnen we dit vertalen met Gesinjoroj, maar ook met Sinjorinoj kaj sinjoroj.

Achtervoegsels

Het achtervoegsel -an betekent aanhanger, bewoner, lid van een vereniging, volgeling.

Amsterdamo	Amsterdam	amsterdamano	Amsterdammer
kurso	cursus	kursano	cursist
urbo	stad	urbano	stedeling
eksterlando	buitenland	eksterlandano	buitenlander
Nederlando	Nederland	nederlandano	Nederlander
sama partio	zelfde partij	sampartiano	partijgenoot
vilaĝo	dorp	vilaĝano	dorpeling

Hoe vertaal je nu landgenoot? Dit is een bewoner van hetzelfde land, dus samlandano.
Geestverwant (aanhanger van hetzelfde idee) - samideano.
Op de eerste internationale bijeenkomst van Esperantosprekers in 1905 werden de aanwezigen door d-ro Zamenhof als volgt toegesproken:

'Samideanoj! Kun granda ĝojo mi salutas vin.' - 'Geestverwanten! Met grote vreugde begroet ik u.'

Vertalen

	A
	1.	En la somero multaj eksterlandanoj vizitas nian landon.
	2.	Kial ili vizitas nian landon?
	3.	Ĉar ili deziras naĝi en la maro kaj vidi niajn florojn.
	4.	La unuan tagon de miaj ferioj mi estis malsana.
	5.	Kie estas mia biciklo?
	6.	Ĉu amsterdamano loĝas en Hago?
	7.	Kial vi havas timon antaŭ la dentisto?
	8.	La instruistino instruas la kursanojn.
	9.	Hieraŭ mi estis en Hago kaj vidis la veturilon de la reĝino.
	10.	En la printempo la virinoj laboregas por purigi (schoonmaken) la ĉambrojn, sed... kie estas la viroj?

	B
	1.	Schreef u al een brief aan uw landgenoot?
	2.	Waarom leerde u de negende les niet? (ne komt vóór het werkwoord / de persoonsvorm)
	3.	De vierde appel viel op de vloer.
	4.	De arbeider verloor een mes.
	5.	Wie speelt er in de slaapkamer? (er wordt niet vertaald)
	6.	De jongens en de meisjes (één woord) lopen de tuin in (!) van de buurman.
	7.	De regen viel op de nieuwe rode tuinbank.
	8.	Ik begrijp niet, waarom u liegt.
	9.	Wij zijn blij, want de lente (printempo) komt.
	10.	Aan wie geeft (!) u die mooie bloemen?
	11.	Ook de inwoners van het dorp (één woord) kwamen naar de stad.

E-mail de gemaakte vertalingen en eventuele vragen en suggesties naar .

Ga naar de volgende les via of door het aanklikken van les 12.