Les 13

Je maakte in les 11 kennis met een aantal vraagwoorden. En natuurlijk zijn hierop dan ook antwoorden.
De vraagwoorden beginnen in het Esperanto altijd met de letter k. In het Nederlands vaak met de letter w.
De antwoorden beginnen in het Esperanto altijd met de letter t. In het Nederlands meestal met een d.

kiu	welke (wie)	tiu	die
kio	wat	tio	dat
kia	hoe, wat voor soort	tia	zo'n, zulk een
kies	wiens	ties	diens, daarvan
kie	waar	tie	daar
kial	waarom	tial	daarom
kiam	wanneer	tiam	toen, op dat moment, dan
kiel	hoe, op welke manier	tiel	zo, op die manier

Bij de Esperantovraag en het Esperantoantwoord is de tweede letter steeds een i.
Leer deze woorden goed. Ze komen heel vaak in een tekst voor. Ook in een gesprek gebruik je ze vaak.

	Kiu regalis?	Wie heeft er getrakteerd? (Wie trakteerde?)
	Tiu regalis.	Die heeft getrakteerd. (Die trakteerde).
	Kio kuŝas sur la tablo?	Wat ligt (er) op de tafel?
	Tio kuŝas sur la tablo.	Dat ligt op de tafel.
	Kia estas la libro?	Hoe is het boek?
	Tia estas la libro.	Zo is het boek.
	Kies domo staras apud via domo?	Wiens (wie z'n) huis staat naast jullie huis?
	Ties domo.	Diens (die z'n) huis.
	Kie estas la stacidomo?	Waar is het station?
	Tie.	Daar.
	Kial vi ploras?	Waarom huil je?
	Tial mi ploras.	Daarom huil ik.
	Kiam li venis?	Wanneer is hij gekomen?
	Tiam li venis.	Toen kwam hij.
	Kiel la knabino kantas?	Hoe zingt het meisje?
	Tiel la knabino kantas.	Zo zingt het meisje.

Als je een t-woord gebruikt kun je als het ware met je vinger aanwijzen, wie of wat je bedoelt.
De t-woorden heten dan ook aanwijzende voornaamwoorden.

Woorden om te leren

	kofro	koffer
	muso	muis
	flari	ruiken
	super	boven
	pano	brood
	aŭ	of
	regali	trakteren
	ponto	brug
	plezuro	plezier, pret
	vilaĝo	dorp
	aviadilo	vliegtuig
	fajro	vuur

Voorbeelden met voorzetsels

	Ik ga naar de stad.		Mi iras al la urbo.
	Ik geef het boek aan Jan.		Mi donas la libron al Johano.
	In plaats van Jan komt Piet.		Anstataŭ Johano venas Petro.
	Hij woont bij hem.		Li loĝas ĉe li.
	Hij woont naast ons.		Li loĝas apud ni.
	Het boek ligt op de tafel.		La libro kuŝas sur la tablo.
	De zon schijnt door het venster.		La suno brilas tra la fenestro.
	Ik ga tot Parijs.		Mi iras ĝis Parizo.
	De hond van de buurman.		La hundo de la najbaro.
	Gedurende één week was hij ziek.		Dum unu semajno li estis malsana.
	Ik zit in de kamer.		Mi sidas en la ĉambro.
	Ik ga uit de kamer.		Mi iras el la ĉambro.
	De tafel staat tussen de ramen.		La tablo staras inter la fenestroj.
	Hij woont tussen haar en mij.		Li loĝas inter ŝi kaj mi.
	Hij wandelt met twee honden.		Li promenas kun du hundoj.
	Hij reist zonder koffer.		Li vojaĝas sen kofro.
	Na zaterdag komt zondag.		Post sabato venas dimanĉo.
	De hond ligt voor de kachel.		La hundo kuŝas antaŭ la forno.
	De kat ligt achter de kachel.		La kato kuŝas malantaŭ la forno.
	Onder het bed loopt een muis.		Sub la lito iras muso.
	Boven de zee vliegt een vliegtuig.		Super la maro flugas aviadilo.
	Hij snijdt het brood met het mes.		Li tranĉas la panon per la tranĉilo.
	Ik stond buiten het huis.		Mi staris ekster la domo.
	Ze zaten rond het vuur.		Ili sidis ĉirkaŭ la fajro.

Opmerking
In het Esperanto gebruiken we de voorzetsels alleen in hun juiste betekenis.
Op de vraag:

Waar is het meisje? kunnen we antwoorden met:
Het meisje zit op school,

maar we bedoelen in school, dus moet de Esperantovertaling zijn:

La knabino sidas en la lernejo.

Het gebruik van de voorzetsels leer je het beste uit de praktijk.

Vertalen

	A
	1.	Mi laboris dum tri semajnoj en Londono.
	2.	La leganta virino sidas sur la seĝo apud la forno.
	3.	La tramo veturas ĝis la ponto.
	4.	Mi vojaĝas por mia plezuro.
	5.	La ŝipo kuŝas sub la ponto.
	6.	La geknaboj iris tra la stratoj de la vilaĝo.
	7.	Oni manĝas per la buŝo, flaras per la nazo kaj vidas per la okuloj.
	8.	Kiam la sinjorinoj venis kun la infanoj?
	9.	Anstataŭ la patrino kuiris la filino.
	10.	Ĉu vi vojaĝas sen kofroj aŭ kun kofroj?

	B
	1.	Wij reisden tot Parijs.
	2.	De zon schijnt boven de bergen.
	3.	Ik zat achter de deur en hoorde de kinderen.
	4.	Wat hoorde u?
	5.	Dat begreep ik niet.
	6.	Daarom leren wij Esperanto.
	7.	Zo (op die manier) kun je bij de tafel zitten.
	8.	Waar is mijn boek?
	9.	Daar, onder de stoel ligt je boek.
	10.	Ik begrijp niet, waarom jij je lessen niet leert.
	11.	Aan die jongens en meisjes (één woord) gaf ik mijn mooie boeken.
	12.	Daarom waren zij tevreden.

E-mail de gemaakte vertalingen en eventuele vragen en suggesties naar.

Ga naar de volgende les via of door het aanklikken van les 14.