Les 7

Achtervoegsels

In deze les gaan we voor verdere woordvorming weer een aantal achtervoegsels behandelen.

Het achtervoegsel -il duidt een werktuig of een middel aan.

flugi	vliegen	flugilo	vleugel
kombi	kammen	kombilo	kam
veturi	rijden	veturilo	rijtuig
tondi	knippen	tondilo	schaar
tranĉi	snijden	tranĉilo	mes
helpi	helpen	helpilo	hulpmiddel

Het achtervoegsel -ist geeft een beroep aan.

presi	drukken	presisto	drukker
instrui	onderwijzen	instruisto	onderwijzer, leraar
baki	bakken	bakisto	bakker
ĝardeno	tuin	ĝardenisto	tuinman
arto	kunst	artisto	kunstenaar
dento	tand	dentisto	tandarts
ŝuo	schoen	ŝuisto	schoenmaker

Het achtervoegsel -id duidt een afstammeling, kind of jong aan.

ĉevalo	paard	ĉevalido	veulen
ŝafo	schaap	ŝafido	lam
reĝo	koning	reĝido	prins

Algemene opmerking
Het gebruik van voor- en achtervoegsels leer je door ze steeds toe te passen. Leer je bijvoorbeeld het woord labori (werken, arbeiden), dan kun je zelf het woord arbeider vormen, namelijk laboristo. Kom je het woord segi (zagen) tegen, dan weet je ook wat segilo betekent, nl. zaag.

Zo zie je, dat door een bepaalde hoeveelheid grondwoorden te leren, je zelf een zeer groot aantal woorden kunt maken en vertalen.

Richtings-n

sago

Sommige voorzetsels (achter, bij, in, naast, onder, op, over, tussen, voor) kunnen zowel een plaats (antwoordend op de vraag: waar?) als een beweging (antwoordend op de vraag: waarheen?) uitdrukken.
Het Esperanto maakt hierin een onderscheid en gebruikt in geval van een beweging ergens heen, de letter -n (de richtings-n).

	Hij loopt in de tuin.		Li iras en la ĝardeno. (Hij is nl. al in de tuin en loopt daar een beetje)
	Hij loopt de tuin in.		Li iras en la ĝardenon. (Hij was misschien op straat en loopt door het hek de tuin in)

	Het boek is op de tafel.		La libro estas sur la tablo. (dus plaats)
	Hij legt het boek op de tafel.		Li metas la libron sur la tablon. (beweging)

Onthouden:
Na de woordjes al, de, el, ĝis, laŭ, preter, tra kan in principe geen richtings-n volgen.
Deze voorzetsels drukken van zichzelf al een beweging uit.

	Mi iras al la urbo.	Ik ga naar de stad.
	La vazo falis de la tablo.	De vaas viel van de tafel.
	Li venas el la domo.	Hij komt uit het huis.
	Ili iris laŭ la rivero.	Zij liepen langs de rivier.
	Ni promenos ĝis la placo.	Wij zullen tot het plein wandelen.
	Li paŝis preter mi sen saluto.	Hij ging mij zonder groet voorbij.
	Ili iris tra la malplena strato.	Zij liepen door de lege straat.

Nieuwe woorden

lumo	licht	haki	hakken
kudri	naaien	salti	springen
voli	willen	gladi	strijken
demandi	vragen	tramo	tram
konduktoro	conducteur	vesto	kledingstuk
pri	over, betreffende	verki	schrijven (van een boek)
alia	andere	jaro	jaar

Vertalen

	A
	1.	slecht 2. duisternis 3. arbeidster 4. stortregen 5. reusachtig (zeer groot, één woord)
	6.	onderwijzeres 7. lammetje 8. bijl 9. zwoegen 10. naald

	B
	1.	La kato saltas de la seĝo sur la tablon.
	2.	Mia patrino volis gladi.
	3.	Ŝi demandis min: 'Johano, ĉu vi vidas mian novan gladilon?'
	4.	Sed mi respondis: 'Ne, mi ne vidas vian gladilon' kaj mia patrino ne povis gladi.
	5.	La reĝo kaj la reĝido vizitis nian malgrandan urbon.
	6.	La konduktoro diras al ni, ke alia tramo ne venos.
	7.	La papago flugas el la ĉambro, sed la kolomboj flugas en la ĉambron.
	8.	La vestoj de la reĝino estis belegaj.

	C
	1.	De onderwijzeres zegt tegen het meisje, dat ze mooi schrijft.
	2.	De groene vogel vliegt de kamer uit.
	3.	Ik zie op de vloer een dunne naald.
	4.	Zij spreekt over de grijze hoed van de oude schoenmaker.
	5.	Wie onderwijst de kinderen?
	6.	De kunstenaar schrijft een mooi dik boek.
	7.	Wij spreken over de bruine veulens.
	8.	Heeft u ook de vergadering bezocht? (= Bezocht u ook de vergadering?)

	Hallo!		Saluton!
	Tot ziens!		Ĝis revido!
	Tot spoedig!		Ĝis baldaŭ!
	Zo groot mogelijk		Kiel eble plej granda

Leer steeds alle woorden en repeteer de woorden uit de vorige lessen.

E-mail de gemaakte vertalingen en eventuele vragen en suggesties naar .

Ga naar de volgende les via of door het aanklikken van les 8.